Tveggja stunda rafmagnsleysi á Suðurnesjum mánudaginn 16. janúar vekur spurningar um getu Landsnets til að sinna hlutverki sínu. Fyrirtækið fríar sig ábyrgð með því að vísa til þess að hugsanlega hefði ekki farið svona illa ef það hefði fengið að reisa Suðurnesjalínu 2 að eigin vild.
Að rafmagn skuli fara af á hæglætis vetrardegi á svæði með tveimur stórum virkjunum bendir til þess að vandinn sé flóknari en Landsnet lætur í veðri vaka. Er rafmagnsleysið hugsanlega enn eitt dæmið um að forgangsröðun, uppbygging og stýring íslenska raforkukerfisins sé gölluð? Staðreyndin er a.m.k. sú að á Suðurnesjum hafa Landsnet og HS Orka ekki borið gæfu til að byggja kerfið upp á öruggan hátt, hvorki með tilliti til náttúruvár, samfélags né umhverfis.
Einstakt dæmi um ómöguleika
Það er óskiljanlegt að virkjanir í Svartsengi og Reykjanesi geti ekki starfað án tengingar við aðra hluta landskerfisins. Stærð virkjananna er sannarlega næg til að mæta eftirspurn eftir rafmagni á Suðurnesjum. Skýringin getur ekki verið sú að gufuaflsvirkjanir ráði ekki við framleiðslu og stýringu á raforku án tenginga við vatnsaflsvirkjanir því meginhluti raforkuframleiðslu heimsbyggðarinnar er knúinn sambærilegum gufutúrbínum – og þar er þetta ekki vandamál. En virkjanirnar í Svartsengi og á Reykjanesi virðast ekki ráða við að tengingin við landsnetið rofni.
Gufuaflsvirkjanir Landsvirkjunar ráða við „eyjukeyrslu“ án tengingar við landskerfið. Kröfluvirkjun hefur ítrekað séð Norðurlandi fyrir raforku án tengingar við aðra landshluta. Hvers vegna hafa Landsnet og HS orka ekki kippt þessu í lag á Suðurnesjum?
Vannýtt tækifæri til að auka afhendingaröryggi á Reykjanesi
Í öðru lagi hefur Landsnet ekki borið gæfu til að tvöfalda raforkutengingar milli Hafnarfjarðar og Njarðvíkur. Enginn hefur sett sig upp á móti slíkri tvöföldun. Megin vandinn í afstöðu Landsnets er þráhyggjukennd andstaða við að leggja jarðstreng í vegöxl Reykjanesbrautar. Landsnet heldur sig alfarið við nýja loftlínu samsíða eldri línu, þrátt fyrir að mat á umhverfisáhrifum segi að jarðstrengjaleiðin sé betri kostur.
Samsíða línur – bæði eggin í sömu körfunni
Sveitarfélagið Vogar hefur árum saman bent á að farsælast sé að leggja Suðurnesjalínu sem jarðstreng í vegöxl Reykjanesbrautar í stað þess að leggja nýju loftlínu samsíða línunni sem fyrir er og útsett er fyrir sömu náttúruvá. Eldsumbrotin á svæðinu undanfarin ár eru til vitnis um að óskynsamlegt er að tengingar við Suðurnes liggi samsíða.
Í nýlegri greinargerð Dr. Ástu Rutar Hjartardóttur jarðeðlisfræðings hjá Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands kemur fram að núverandi loftlína sé á „mjög erfiðu svæði innan sigdals Eldvarpa-Svartsengis kerfisins. Komi til eldsumbrota er næsta víst að erfitt verður að verja línuna sökum staðsetningar hennar og afhendingaröryggi mun skerðast.“ Með með tilliti til jarðvár sé því öruggara að leggja jarðstreng meðfram Reykjanesbraut en loftlínu meðfram eldri línu.
Til fróðleiks um málefnalega umfjöllun um málið er vísað á heimasíðu sveitarfélagsins Voga.
