Stjórn Landverndar hefur kynnt sér vinnslutillögu að svæðisskipulagi Suðurhálendisins. Tillagan er skýr og áhugaverð, en tekur ekki tillit til þeirra miklu náttúruverðmæta sem eru í húfi. Varúðarreglan – að náttúran skuli njóta vafans – virðist algjörlega hafa gleymst.
Markmið og útfærsla stangast á
Það er áberandi að markmið tillögunnar og útfærsla stangast á: Markmiðin lýsa vernd og umhyggju fyrir þeim verðmætum sem Hálendið hefur að geyma. Vinnslutillaga að skipulagi Suðurhálendisins felur hins vegar í sér áform um mikla mannvirkjagerð sem mun valda umtalsverðum óafturkræfum breytingum á eðli og náttúru þessa verðmæta svæðis. Lýst er áformum sem varða alla þjóðina sem landeigendur, en ekki eingöngu þau sveitarfélög sem standa að baki tillögunni.
Vegamannvirki á villigötum
Stjórn Landverndar leggst alfarið gegn því að mikil vegamannvirki verði reist á Hálendinu, sérstaklega í ljósi þess að formleg vernd á svæðinu í dag er mjög takmörkuð og aðeins bundin við einstök svæði. Stefnan um vegagerð á Hálendinu er alls ekki einkamál þeirra sveitarfélaga sem í hlut eiga. Hálendið er sameiginleg auðlind allrar þjóðarinnar og ríkt í þjóðarvitundinni. Stefnu um vegagerð og annað sem hefur mikil áhrif á Hálendið ber að móta á breiðum vettvangi og með aðkomu Alþingis.
Orkuuppbygging og náttúran
Athygli vekur að í kafla um helstu ásteytingarsteina um nýtingu svæðisins, orkuöflun og -flutning, skuli ekki eitt einasta markmið vera tilgreint um að takmarka beri áhrif þeirra á náttúruna.
Enn verra er að opnað skuli vera fyrir möguleikann á frekari orkuuppbyggingu á Hálendinu þrátt fyrir að yfirlýst markmið sem fram koma á bls. 12-14 í greinagerð sé að vernda náttúru- og menningarminjar, þar með talið landslag og víðerni sem og óbyggðaupplifun.
Hættulegt misræmi markmiða og stefnu
Stjórn Landverndar telur að framsetning vinnslutillögu svæðisskipulags Suðurhálendisins sé vönduð og skilmerkileg – en því miður virðast markmið hennar ekki samræmast þeirri stefnumörkun sem birtist í tillögunni.
Stefnan mun hafa neikvæð áhrif á víðerni og önnur náttúruverðmæti og leiða til viðamikillar uppbyggingar samgöngumannvirkja, orkuvinnslu og -flutningis og aðfanga- og vinnuaflsfrekarar þjónustu við ferðamenn, sem er úr takti við það sem gestir svæðisins sækjast eftir og leggja ætti til grundvallar.
Stjórn Landverndar telur að tillöguna verði að vinna í betri samvinnu við þá sem nýta og njóta Hálendisins og bera hag þess fyrir brjósti án þess að vilja hagnast á því fjárhagslega, sem og við raunverulega eigendur landsins. Þörf er á rótækum breytingum á vinnslutillögu að svæðisskipulagi Suðurhálendisins.
