Hér á eftir fer bréf formanns Landverndar Björgólfs Thorsteinssonar:
Fr. Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðarráðherra
Iðnaðarráðuneytið
Arnarhváli
150 Reykjavík 23. janúar 2005
Efni: Stóriðja, virkjanir og rammaáætlun
Undanfarið hefur mikið verið rætt um álver, bæði fjölgun þeirra og stækkun þeirra sem fyrir eru. Álver eru afar orkufrek og nú er fyrirsjáanlegt að um 80% af raforkuframleiðslu landsins fari til slíkrar starfsemi. Forsenda þess að þær hugmyndir sem fram hafa komið verði að veruleika er enn frekari víðtæk orkuöflun og háspennulínur fyrir álframleiðslu sem óhjákvæmilega mun hafa mikil áhrif á umhverfi og náttúru Íslands. Þá fylgir slíkri starfsemi mikil losun gróðurhúsalofttegunda.
Það er brýnt að skoða vel allar hliðar þeirra hugmynda sem fram hafa komið áður en skapaðar eru væntingar um atvinnutækifæri og umsvif sem erfitt getur verið að uppfylla án þess að fórna náttúruverðmætum. Þjóðin býr við góðan efnahag, nýsköpun og fjölbreytni í atvinnulífi svo engin brýn þörf virðist kalla á öra uppbyggingu stóriðju í byrjun tuttugustu og fyrstu aldar.
Forsenda upplýstra ákvarðana um frekari orkuöflun til stóriðju er að lokið verði við gerð 2. áfanga rammaáætlunar þar sem tilgreinrir þeir virkjunarkostir sem til greina koma til að mæta eftirspurn eftir orku til stóriðju í framtíðinni. Jafnframt verður að taka frá svæði sem hafa hátt verndargildi. Náttúra Íslands er ein verðmætasta auðlind þjóðarinnar. Það virðist því skynsamlegt að bíða með frekari áform um stóriðju þar til vinnu við 2. áfanga rammaáætlunar er lokið og betur hefur komið fram hvaða landssvæði séu svo verðmæt vegna náttúrufars og landslags að þeim megi ekki spilla með virkjunum.
Nú virðist sem einkum sé verið að skoða möguleika til frekari jarðvarmavirkjana á Reykjanesskaga (frá Hengli til Reykjanestáar) og á Norð-Austurlandi þar sem fram hafa komið áform um álver og stækkanir álvera í grennd við þessi svæði. Í fyrsta hluta rammaáætlunar var mat á virkjunarkostum á þessum svæðum oft byggt á mjög takmörkuðum gögnum (gæði gagna í C flokki). Það ætti að vera forgangsverkefni að gera gögn um jarðvarmavirkjanir í þessum landshlutum betur úr garði (koma þeim í flokk B) og endurvinna matið til að stuðla að sem vandaðastri ákvörðunartöku um landnýtingu. Stefna ber að því að endurgera matið eigi síðar en á fyrrihluta árs 2007.
Ég tel mikilvægt að rammaáætlun missi ekki tengslin við grasrótina. Í tengslum við fyrri áfanga voru haldnir fjölmargir opnir fundir sem veittu verkefninu faglegan stuðning, aðhald og hvatningu og áttu þátt í því að nokkuð góð sátt varð um niðurstöðurnar sem kynntar voru í nóvember 2003. Það er tímabært að boða til opinna funda um frekari vinnu við rammaáætlun. Landvernd er reiðbúin að aðstoða við skipulag slíkra funda.
Virðingarfyllst,
Björgólfur Thorsteinsson formaður Landverndar
Samrit: Umhverfisráðherra
