Landvernd hvetur sveitarfélögin á Suðurnesjum til þess að setja hina einstæðu náttúru svæðisins í fyrsta sæti og meta tækifæri sem felast í náttúrutengdri atvinnuuppbyggingu á sanngjarnan og raunhæfan hátt. Í verk- og matslýsingu þarf að gera náttúru svæðisins hærra undir höfði og leggja áherslu á vernd hennar.
Sérstæð og einstök náttúra
Jarðfræði Reykjanesskagans er einstök. Þar má finna hraunmyndanir, móbergshryggir, gígaraðir, sprungureinar, hverasvæði, hraunhellar og jarðminjar af öllum gerðum sem prýða einstaka eldfjallanáttúru skagans. Reykjanesskaginn og þar með Reykjanesfólkvangur hefur einstaka sérstöðu sem ein heild sem ekki má raska og ætti því að mati Landverndar að líta á sem eitt verndarsvæði. Það er ekki að ástæðulausu að Reyjanesfólkvangur fékk vottun sem Unesco Global Geopark árið 2015.
Í nánd við jarðvanginn búa 2/3 hlutar landsmanna sem geta notið hans til náttúrupplifunar ásamt því að langflestir erlendir ferðamenn fara um hann á leið sinni til og frá landinu. Eftir miklum lífsgæðum og tækifærum í ferðaþjónustu er því að slægjast með því að vernda náttúru Suðurnesja og stöðva frekari spjöll á henni.
Á sérstæða náttúru Reykjanessins er minnst á í matslýsingunni en að mati Landvernar er full ástæða til að
gera henni mjög hátt undir höfði í svæðisskipulagi Suðurnesja og þeim tækifærum sem felast náttúrutengdri atvinnusköpun.
Eldfjallaþjóðgarður – virkjanir
Reykjanesskagi er kjörið eldfjallagarðssvæði fyrir jarðfræðitengda ferðaþjónustu vegna nálægðar við höfuðborg og alþjóðaflugvöll og vegna hinna fjölbreyttu eldvarpa og gosminja, nú síðast með eldgosinu í Fagradalsfjalli.
Landvernd er þeirrar skoðunar að ekki eigi að virkja frekar innan Reykjanesfólkvangs. Nú þegar eru virkjunarhugmyndir við Sandfell og á Sveifluháls í orkunýtingarflokki og í tillögu verkefnisstjórnar rammaáætlunar III eru Austurengjar settar í orkunýtingarflokk. Einungs Brennisteinsfjöll eru í verndarflokki. Seltún í Krýsuvík er líklega eitt verðmætasta háhitasvæði landsins út frá sjónarhóli ferðaþjónustu.
Landvernd hefur áður talað fyrir því að allar virkjunarhugmyndir innan Reykjanesfólkvangs verði settar í verndarflokk og stefnt að stofnun eldfjallaþjóðgarðs á Suðvesturlandi. Samtökin hvetja sveitafélögin á Suðurnesjum að vinna að þessu og stöðva frekari raforkuframleiðslu á svæðinu.
Raforkuframleiðsla
Óvíst er með frekari uppbyggingu stóriðju á Suðurnesjum, álverið í Straumsvík hyggur á samdrátt og Suðurnesin eru nú stór nettó „útflytjandi“ raforku. Ástand jarðvarmavirkjana HS Orku er nokkuð bágborið en fyrirtækið dælir upp úr borholum heitu vatni að svo miklum krafti að rökstuddar efasemdir eru um náttúruleg endurnýjun heita vatnsins. Þess háttar orkuvinnsla er ekki sjálfbær. Landvernd hvetur til þess að við gerð svæðisskipulags fyrir svæðið verði áhersla á atvinnuuppbyggingu sem byggir á sérstöðu svæðisins, íbúanna og sögu þess í forgrunni en orkufrekur iðnaður verði settur aftast í forgangsröðina.
Í umræðum um Suðurnesjalínu 2 hefur komið fram að kerfið á Suðurnesjum sé óstöðugt þó þar séu tvær öflugar jarðvarmavirkjanir. Nánari skýringar á þessu skortir en í öllu falli verður að leita leiða til að taka á óstöðugleikanum án þess að ráðst í nýja 220 kV Suðurnesjalínu.
Suðurnesjalína 2
Óvissa er um mikla uppbygging stóriðju á Suðurnesjum sem áður var á dagskrá. Landvernd telur mikilvægt að í svæðisskipulagi sé tekin skýr afstaða gegn frekari orkufrekum iðnaði og með því að vernda náttúruna með þeim tækifærum í ferðaþjónustu sem því fylgja.
Það má bæta raforkuöryggi Suðurnesja án þess að leggja nýja áberandi loftlínu eftir Reykjanesskaga sem spillir landslagsheildum og hraunum frá sögulegum tíma. Þetta kemur skýrt fram í mat á umhverfisáhrifum og niðurstöðu Skipulagsstofnunar. Stofnunin kemst líka að því að Suðurnesjalína 2 verði lögð sem jarðstrengur í vegöxl Reykjanesbrautar þar sem með því má takmarka rask við það sem þegar orðið er vegna vegagerðar.
Loftslagsmál
Sveitafélög gegna gríðarlega stóru hlutverki þegar kemur að því að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Landvernd minnir á verkefni Sambands Íslenskra Sveitafélaga um kolefnisreikni og hugmyndabanka til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá starfsemi sveitafélaga sem nýtist vafalaust vel.
