Pétur M. Jónasson vatnalíffræðingur, prófessor við Kaupmannahafnarháskóla og heiðursdoktur við Háskóla Islands hefur í erindi til Þórunnar Sveinbjarnardóttur umhverfisráðherra benta á alvarlega ágalla í úrskurði ráðuneytisins frá 10. maí s.l. um umhverfisáhrif Gjábakkavegar. Pétur telur að úrskurður ráðuneytisins byggi á ófullkomnum og röngum upplýsingum auk þess sem mikilvægir þættir í kæru Péturs hafi ekki verið rannsakaðir til hlýtar af hálfu ráðuneytisins. Því beri ráðuneytinu í samræmi við stjórnsýslulög að taka málið upp að nýju og fjalla aftur um kæruna.
Málsatvik eru þau að Pétur kærði úrskurð Skipulagsstofnunar um nýtt vegastæði á milli Laugarvatns og Þingvalla til umhverfisráðherra þar sem alvarlegir gallar voru á úrskurði stofnunarinnar. Pétur færði ýmis rök fyrir kæru sinni og mælti með því að vegabætur miðuðust við endurbætur á núverandi Gjábakkavegi en ekki nýtt vegastæði sem hefði fjölþætt neikvæð áhrif á umhverfið.
Úrskurður fer gegn áliti helstu fagaðila
Ein megin forsenda kæru Péturs er að nýtt vegastæði muni skaða lífríkið í Þingvallavatni vegna köfunarefnismengunar. Slík mengun er talin geta raskað búsvæðum og hrygningarstöðvum bleikjuafbrigða og urriðastofna sem nú lifa í vatninu. Sérstök lög eru í gildi um verndun lífríkis Þingvallvatns. Helstu fagaðilar og sérfræðingar tóku undir þessi sjónarmið Péturs. Ráðuneytið tekur í úrskurði sínum ekki tillit til þessara sjónarmiða þrátt fyrir að ekkert hafi fram komið sem mælir gegn þeim.
Ekki kallað eftir umsögn Þingvallanefndar
Pétur færir einnig rök fyrir því að nýtt vegastæði á þessari leið muni leiða til tvöföldunar á vegakerfi svæðisins. Ráðuneytið vísar til umsagnar Vegagerðar og Bláskógabyggðar og hafnar rökum Péturs. Ráðuneytið leitar hins vegar ekki umsagnar Þingvallanefndar, en núverandi Gjabakkavegur er mikilvægur hluti samgöngukerfisins þjóðgarðsins og Þingvallanefnd því nauðsynlegur umsagnaraðili. Þannig hafnar ráðuneytið mikilvægum þætti í kæru Péturs án þess að rannsaka málsatvik í samræmi við rannsóknarreglu stjórnsýslulaga. Þetta telur Pétur hljóti að vera rík ástæð fyrir endurupptöku málsins.
Stöðu á heimsminjaskrá ógnað
Pétur bendir á í kæru sinni að vegagerð á óröskuðu svæði muni skaða stöðu Þingvalla og Þingvallavatns á heimsminjaskrá UNESCO og er heimsminjanefndin honum sammála. Í úrskurði sínum fjallar ráðuneytið ekki um afstöðu heimsminjanefndar þrátt fyrir skýra afstöðu nefndarinnar í málinu.
Rannsóknarreglu stjórnsýslulaga ekki fullnægt
Þá telur Pétur að ráðuneytið hafi brugðist rannsóknaskyldu sinni þegar augljós rökvilla koma fram í upplýsingum frá Vegagerðinni. Vegagerðin heldur því fram að umferð og mengun verði jafnmikil frá nýju vegastæði og endurbættum Gjábakkavegi. Pétur spyr því hvernig umhverfisráðuneytið geti fallist á þann rökstuðning Vegagerðarinnar að leið sem stofnunin telur að ekki sé greiðfær og jafnvel lokuð marga mánuði á ári geti kallað á sömu umferð og greiðfærari vegur sem hannaður er fyrir umferð á 90 km hraða, og eykur einnig gegnumstreymisumferð um þjóðgarðinn.
Pétur telur því að umhverfisráðuneytið hafi ekki undirbúið ákvörðun sína í samræmi við gildandi lög og því beri ráðuneytinu að taka málið upp aftur til frekari skoðunar.
Að áliti Péturs er til önnur og farsæl lausn í samgöngumálum svæðisins, sem felst í því að leggja leiðina út fyrir vatnasviðið frá Laugarvatni að Ýrafossi og áfram þjóðveginn.
Hér má nálgast bréf Péturs til umhverfisráðherra.
Stefna Péturs M. Jónassonar gegn Jóni Rögnvaldssyni.
Frekari upplýsingar veitir:
Pétur M. Jónasson í síma 00 45 48 26 04 28 eða 00 45 35 32 19 16.
