Tófan er lukkudýr Skóla á grænni grein og grænfánans. Landvernd.

Loftslagsbreytingar og valdefling

Loftslagsbreytingar og valdefling

Afmælispakki grænfánans í október

Grænfáninn er 20 ára á Íslandi. Tófan, lukkudýr Skóla á grænni grein heldur á stórri afmælisköku með 20 kertum.
Ungt fólk hefur krafist tafarlausra aðgerða í loftslagsmálum síðan í febrúar 2019 með vikulegum loftslagsverkföllum. Ljósmyndari: Gunnlaugur Rögnvaldsson. landvernd.is

Skólar á grænni grein og grænfáninn á Íslandi fagnar 20 ára afmæli á árinu og þér er boðið í afmælið!
Í hverjum mánuði opnum við lítinn afmælispakka sem samanstendur af fræðsluefni og verkefnum tileinkað ákveðnu viðfangsefni.

Hvað eru eiginlega
loftslagsbreytingar?

Loftslagsbreytingar eru eitt af þemum sem skólar geta valið að vinna að í átt að grænfána. Þá skoða nemendur stöðuna í skólanum og setja fram aðgerðir og markmið.

 

Loftslagsbreytingar

Hér finnast örverur, frumverur, plöntur, sveppir og dýr.

Lofthjúpurinn sem umlykur Jörðina heldur á okkur hita og verndar okkur gegn skaðlegum geislum.

Meðalhiti jarðar er 15 gráður á celsíus. Þetta hitastig hentar okkur vel og er ákveðnum efnum í lofthjúpnum að þakka. Þessi efni kallast gróðurhúsalofttegundir og þeim tilheyra meðal annars koltvíoxíð CO2, metan CH4 og vatnsgufa H2O.

Gróðurhúsalofttegundirnar gleypa í sig varma og halda hita á jörðinni, líkt og plánetan okkar væri í lopapeysu. Án þeirra væri meðalhitinn á jörðinni mínus átján gráður á celsíus.

Þetta kallast gróðurhúsaáhrif. Þau eru náttúrulegt fyrirbæri og án þeirra væri ekki líft á jörðinni.

Á síðustu 100 árum hefur styrkur gróðurhúsalofttegunda í lofthjúpnum aukist mikið vegna athafna mannsins.

Þá sérstaklega vegna bruna á kolum, olíu og öðru jarðefnaeldsneyti til að framleiða rafmagn og nota í iðnað og samgöngur.

Losun metans frá landbúnaði og urðun urgangs hefur aukist og

gróðureyðing veldur minni bindingu koltvíoxíðs í gróðri og jarðvegi.

 

Þetta gerir það að verkum að styrkur gróðuhúsloftegunda í lofthjúpnum hefur aukist – lopapeysan hefur þykknað.

Frá iðnbyltingunni hefur Losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum gert það að verkum að loftslagið hefur nú þegar hlýnað að meðaltali um 1°C

 

Hnattræn hlýnun hefur víðtæk áhrif. Hafís og jöklar bráðna, sjávarborð hækkar, gróður og dýr þurfa að takast á við breytt búsvæði,

Þurrka, flóð og, skógarelda,

heimshöfin sem gleypa í sig koltvíoxíð súrna eins og sódavatn og má því kalla þessar breytingar loftslagshamfarir.

 

Við þurfum að endurhugsa hvernig við sem mannkyn ætlum að lifa lífinu.

Við þurfum að sleppa því sem er óþarfi og minnka neyslu, henda minna og sóa minna. Við þurfum að gera minna af því sem veldur mikilli losun gróðurhúsalofttegunda.

 

Það þarf að hætta að nota jarðefnaeldsneyti eins og kol, og olíu. Bensín og dísel eru gerð úr olíu.

Það þarf að draga úr mengandi iðnaði, eins og stóriðju og fyrirtæki þurfa að framleiða mat og vörur á þann hátt að það skaði ekki lofthjúpinn og náttúruna.

Mannkynið þarf að ráðast í stórar kerfisbreytingar.

Þessar breytingar þurfa að eiga sér stað núna því að við þurfum að snúa við blaðinu á þessum áratug.

OG við getum það.

Við þekkjum lausnirnar og mannkynið hefur svo sannarlega náð að gera stóra hluti þegar það tekur höndum saman.

Fyrir tæpum fjörutíu árum stóðum við frammi fyrir þeirri ógn að það það var komið gat á osonlagið. Ósonlagið er svæði í efri hluta lofthjúpsins sem verndar okkur gegn skaðlegum geislum sólarinnar, líkt og sólgleraugu.

Gatið myndaðist vegna ósoneyðandi efna sem voru notuð í iðnað eins og freons sem var meira að segja notað í ísskápa.

Þegar fólki var þetta ljóst tóku valdhafar í heiminum sig saman og bönnuðu framleiðslu og notkun margra þessara efna. Alla tíð síðan hefur dregið úr notkun þeirra og gatið hefur minnkað.

Þó það sé a ábyrgð þeirra sem ráða í heiminum að leysa þennan stóra vanda sem loftslagshamfarir eru þá er margt sem við sem einstaklingar getum gert til að vera hluti af lausninni.

Breyting á okkar eigin lífsstíl og neysluvenjum er fyrsta skrefið og svo getum við haft áhrif á aðra í kringum okkur.

”Enginn er of smár til að hafa áhrif” eru mikilvæg skilaboð frá Gretu Thunberg. Hún hefur sjálf sannað þetta í verki með því að hafa komið af stað stórri alþjóðlegri hreyfingu ungs fólks sem krefst þess að ráðafólk ráðist í alvöru loftslagsaðgerðir.

Þegar fólk tekur sig saman getur það skapað mikinn þrýsting á fyrirtæki, stjórnmálafólk og aðra einstaklinga.

Í gegnum söguna hefur tekist að gera miklar og mikilvægar breytingar og við getum það aftur núna. Því munið, enginn getur gert allt en allir geta gert eitthvað og við getum öll haft áhrif.

 

Við getum öll haft áhrif

Verkefni

Tröppur. Kona með handtösku gengur upp stiga. Stígðu fram. Forréttindaverkefni.

Stígðu fram – Skoðum loftslagsréttlæti og forréttindi

Stígðu fram er hlutverkaleikur um mannréttindi, loftslagsréttlæti og umhverfismál. Nemendur kanna mun á stöðu fólks eftir búsetu, kyni, stétt eða áhrifum loftslagsbreytinga.
Opna verkefni
Sign on back of a man. Sign says "everyday is future" Hafðu áhrif.

Hafðu áhrif – Verkefni

Í verkefninu taka nemendur sig til, hafa áhrif og grípa til aðgerða. Komið þið auga á eitthvað vandamál í ykkar nærumhverfi sem þyrfti að leysa?
Opna verkefni
Tvö andlit hlið við hlið. kona og karl með brún augu. Vitnisburður um loftslagsmál. Hlutverkaleikur

Ef ég væri Nalía frá Indlandi eða Peter frá Holland? Vitnisburður um loftslagsmál – Hlutverkaleikur

Vitnisburður um loftslagsmál er hlutverkaleikur þar sem nemendur setja sig í spor mismunandi ungmenna í allskonar löndum og velta fyrir sér þeirra upplifun og hugleiðingum ...
Opna verkefni
Maður stendur á engi og horfir á sólarlagið. Draumaframtíðin mín.

Draumaframtíðin mín

Verkefnið byggir á bakrýni sem er er gagnleg leið til að takast á við flókin viðfangsefni líkt og loftslagsbreytingar og eru valdeflandi fyrir nemendur. 
Opna verkefni
Fjögur börn ganga með skólatösku á baki og sólhatta.

Hjálpum fyrirtækjum og stjórnvöldum – Verkefni

Hvernig standa fyrirtæki og stofnanir og stjórnvöld sig? Nemendur fara í heimsókn í fyrirtæki eða stofnanir í nærumhverfinu og bjóða upp á umhverfismat þar sem ...
Opna verkefni
8 manns sitja við borð sem á er blað í laginu eins og ský. Þankahríð og hugarkort til að greina vandamál

Kryfjum vandamálið til mergjar – þankahríð og hugarkort

Nemendur greina vandamál, fara í þankahríð og gera hugarkort þar sem þeir velta upp mörgum hliðum og greina svo hversu auðvelt eða erfitt er að ...
Opna verkefni
Hönd heldur á skel. Verkefni.

Skelin – Hver gerir hvað?

Í þessu verkefni er sjónum beint að lausnum á plastvandanum. Hver getur gert hvað til að draga úr plastmengun? Einstaklingar, fjölskyldur, skólinn eða stjórnvöld? Hver ...
Opna verkefni
Hvernig hönnum við framtíðina? Fortiðablik eða backcasting er aðferð sem við notum þegar við leitum lausna fyrir framtíðina með menntun til sjálfbærni

Bakrýni. Hugsum nútíð og fortíð í framtíð og finnum lausnir.

Árið er 2050 og við höfum náð tökum á loftslagsbreytingum. Í heiminum ríkir friður og það er liðin tíð að mannfólkið taki yfirdrátt á auðlindum ...
Opna verkefni
Bingó merki. Loftslagsbingó er verkefni fyrir grunnskóla, framhaldsskóla og háskóla

Loftslagsbingó

Loftslagsbingó er leikur þar sem nemendur ganga á milli með bingóspjöld. Bingóspjöld fyrir fimm skólastig.
Opna verkefni
Mótmælendur halda uppi stórum borða sem á stendur: Fridays for future. Loftslagsverkföll - Föstudagar fyrir loftslagið. landvernd.is

Loftslagskvíði – Verkefni – Lærum um loftslagsmálin og tæklum kvíðann.

Loftslagskvíði er algengur. Getum við lært um loftslagsmál en tæklað loftslagskvíða í leiðinni? Hér er verkefni frá Landvernd.
Opna verkefni
Hvað getum við lært um nútímann af fortíðinni og framtíðinni? Amma, afi, ég er verkefni um jörðina í tíma og rúmi, landvernd.is

Amma, afi, ég og barnabarnið mitt

Hvað getum við lært um nútímann af fortíðinni og framtíðinni? Amma, afi, ég og barnabarnið mitt er valdeflandi verkefni sem setur stöðu mála í dag ...
Opna verkefni

Hvað get ég gert?

Hvað getum við gert fyrir jörðina á Degi jarðar?

Hvað get ég gert fyrir jörðina?

Vissir þú að það er umhverfisvænna að lesa bók en að streyma þætti? Hér eru nokkur góð ráð sem við getum fylgt á Degi jarðar ...
Lesa
Ferðamaður og mikil náttúra milli ísjaka við Jökulsárlón, landvernd.is

10 hlutir sem þú getur gert til að hjálpa loftslaginu?

Við vitum að staðan er slæm og að loftslagsbreytingar af mannavöldum aukast á hverjum degi. Hvað er til bragðs að taka? Hér eru 10 hlutir ...
Lesa

Lestu um loftslagsbreytingar

Lestu um loftslagsbreytingar

loftslagskvidi, landvernd.is

Hvað er loftslagskvíði? – Allt sem þú þarft að vita og góð ráð.

Hvað er loftslagskvíði? Hvað getum við gert? Margir finna fyrir loftslagskvíða. Hvernig getum við brugðist við?
Lesa
Athafnir fólks valda aukinni losun gróðurhúsalofttegunda, landvernd.is

Gróðurhúsaáhrif og hlýnun jarðar

Losun manna á gróðurhúsalofttegundum líkt og koltvíoxíði, veldur hamfarahlýnun á jörðinni.
Lesa
Matarsóun er peningasóun, landvernd.is

Afleiðingar matarsóunar

Afleiðingar matarsóunar eru miklu meiri en flestir gera sér grein fyrir. Það er auðveldast að loka augunum fyrir vandamálinu og hugsa með sér „eigum við ...
Lesa
Ferðamaður og mikil náttúra milli ísjaka við Jökulsárlón, landvernd.is

10 hlutir sem þú getur gert til að hjálpa loftslaginu?

Við vitum að staðan er slæm og að loftslagsbreytingar af mannavöldum aukast á hverjum degi. Hvað er til bragðs að taka? Hér eru 10 hlutir ...
Lesa
Frá Sómalíu í apríl 2017 þar sem miklir þurrkar geysuðu og fólk hafðist við í flóttamannabúðum. Mynd: Rauði krossinn. Loftslagsbreytingar auka vopnuð átök og milljónir eru á flótta vegna þurrka, loftslagsmál eru mannúðarmál, landvernd.is

Loftslagsbreytingar, hamfarir og flóttafólk

Loftslagsbreytingar auka vopnuð átök og milljónir eru á flótta vegna þurrka, loftslagsmál eru mannúðarmál.
Lesa
Hamfarahlýnun hefur áhrif á öll hringrásarkerfi jarðar, landvernd.is

Hvað er hamfarahlýnun?

Hamfarahlýnun er breyting á loftslagi af mannavöldum og er ein af stærstu áskorunum sem mannkynið og lífríkið á jörðinni standa frammi fyrir.
Lesa
Hamfarahlýnun ógnar lífinu á jörðinni, grípum strax til aðgerða, landvernd.is

Afleiðingar hlýnunar jarðar

Á Íslandi birtast loftslagsbreytingar m.a. í hlýrra veðurfari, bráðnun jökla, minnkandi snjóþekju að vetri, aukinni gróðurþekju, landnámi nýrra tegunda lífvera og hopi annarra, bæði í ...
Lesa

Deildu með okkur hugmyndum og myndum

Sendu okkur myndir af verkefnavinnunni og við komum þeim á framfæri!

Ítarefni

Áhrif loftslagsbreytinga á réttindi barna. Ævar Þór Benediktsson útskýrir loftslagsbreytingar. UNICEF. 

Skilaboð frá Greta Thunberg. Enska. 3:30 mín. #NatureNow. WWF. World Wildlife Fund. 

Greta Thunberg. Viðtal. Why We Need Government Action to Save the Planet. 9:10 mín. Enska. Greta Thunberg  og Trevor Noah ræða saman.  The Daily Show 

Greta Thunberg talar um loftslagsbreytingar. 11:30 mín.  Enska. The disarming case to act right now on climate change. TED-EX í Stokkhólmi. 

Home. Fræðslumynd á vef Menntamálastofnunar. 

Hvað eru gróðurhúsaáhrif? Hreyfimynd. Landvernd. 

Hvað getum við gert? Endurhugsum framtíðina, stuttþáttaröð Landverndar um neyslu.

Hvað getum við gert? Staðan. 1. Þáttur. 10. Mín. Félag Sameinuðu þjóðanna og Saga film. 

Jörðin. Hvað er að gerast? 10:00 mín. Viðtal við Sævar Helga Bragason. Krakkarúv. 

Kolefnishringrás. Enska. Ætlað miðstigi og yngra stigi.

Kolefnishringrás. Enska. Ætlað unglingastigi og eldri.

Loft. Fræðslumyndband um loft og loftslagsbreytingar. 6:30 mín. Jörð í hættu!? 

Loftslagsbreytingar. Mörg myndbönd. Enska og Franska. Office for Climate Education. 

 

 

Aðeins þrjú lönd innan Evrópusambandsins á réttri braut í loftslagsmálum. Hvatinn. 

Gróðurhúsaáhrif og hlýnun Jarðar. Landvernd.

Hvernig spá vísindamenn fyrir um loftslagsbreytingar? Hvatinn 

Loftslagsbreytingar. Umhverfisstofnun. 

Loftslagsbreytingar hafa áhrif á kynákvörðun sæskjaldbaka. Hvatinn 

Loftslagsbreytingar og súrnun sjávar. Himinn og haf. 

Loftslag.is Vefur um loftslagsmál

Loftslagsmál. Upplýsingasíða. Himinn og haf. 

Loftslagsmál. Vefur Landverndar um loftslagsmál. 

Loftslagsréttlæti. Landvernd.

Loftslagsmál og samgöngur. Eitt af þemum grænfánans. Skólar á grænni grein. 

Loftslagsbreytingar, hamfarir og flóttafólk. Formaður Rauða Krossins skrifar. Landvernd. 

Land og loftslagsbreytingar. Pistill eftir Dr. Hafdísi Hönnu Ægisdóttur.  

Parísarsamkomulagið. Landvernd.

That’s how fast the carbon clock is ticking. Enska. Mercator research institute on global commons and climate change. 

 

Greta Thunberg og skólaverkfölll á Íslandi. Íslenska. Krakkakastið. 15:24 mín. 

Dr. Hafdís Hanna Ægisdóttir talar um vistheimt. Íslenska. 10:30 mín. Samfélagið. Rás 1.

Dr. Hafdís Hanna Ægisdottir talar um bjartsýni fyrir umhverfið. Íslenska. 11:30 mín Samfélagið. Rás 1. 

Jörð í hættu!? Þverfaglegt námsefni sem samþættir náttúrufræði og samfélagsgreinar. 

Grænu skrefin. Menntamálastofnun. Grænu skrefin. Menntamálastofnun. 

Hreint haf. Sjá kafla 3. Ógnvaldar hafins. Námsefni um hafið og áhrif þess á líf okkar. Landvernd og Menntamálastofnun.

Kolefnisreiknir. Hefur þú reiknað út þitt kolefnisspor? Efla og Orkuveita Reykjavíkur.

Komdu og skoðaðu umhverfið. Menntamálastofnun. 

Loftslagbreytingar. Efni fyrir kennara. Verkefni, myndbönd, leikir. Enska. Office for Climate education.

Loftslagsbreytingar. Náttúrufræði á nýrri öld. NaNo. 

Verður heimurinn betri? Námsefni frá Félagi Sameinuðu þjóðanna. 

#grænfáninn20ára

#grænfáninn20ára

Notaðu myllumerkið #grænfáninn20ára og merktu Landvernd og Grænfánann á samfélagsmiðlum. 

Skoðaðu dagskrá afmælisársins og kynntu þér afmælispakka frá starfsfólki Skóla á grænni.